🔍 راهنمای کامل تست دیود و ترانزیستور با مولتی‌متر
✅ دیود چیست و چرا باید تست شود؟
دیود یکی از اجزای کلیدی در مدارهای الکترونیکی است که فقط اجازه عبور جریان در یک جهت را می‌دهد. به همین دلیل در مدارهایی مثل یکسوسازها، کلیپرها و کلمپرها کاربرد فراوانی دارد.
برای تست دیود، ابتدا باید با ساختار آن آشنا شوید. دیود دو پایه دارد:
- آند (مثبت)
- کاتد (منفی)
اگر آند به ولتاژ مثبت و کاتد به منفی وصل شود، دیود در حالت بایاس مستقیم قرار می‌گیرد و جریان را عبور می‌دهد. در دیودهای سیلیکونی، این هدایت معمولاً از ولتاژ حدود ۰٫۷ ولت آغاز می‌شود.
برای تشخیص پایه‌ها، به نوار رنگی روی بدنه دیود توجه کنید. این نوار معمولاً سمت کاتد را نشان می‌دهد.
🧪 تست دیود با مولتی‌متر دیجیتال
مولتی‌متر دیجیتال دو حالت اصلی برای تست دیود دارد:
1. حالت دیود (Diode Mode)
- مولتی‌متر را روی حالت دیود تنظیم کنید.
- پراب قرمز را به آند و پراب مشکی را به کاتد وصل کنید.
- دیود سالم:
- سیلیکونی: افت ولتاژ بین ۰٫۶ تا ۰٫۷ ولت
- ژرمانیومی: افت ولتاژ بین ۰٫۲۵ تا ۰٫۳ ولت
- حالا جای پراب‌ها را عوض کنید (بایاس معکوس):
- نمایشگر باید OL یا عدد ۱ را نشان دهد (عدم عبور جریان)
🔚 نتیجه:
- اگر در هر دو جهت جریان عبور نکند → دیود سوخته یا مدار باز است.
- اگر در هر دو جهت جریان عبور کند → دیود اتصال کوتاه شده است.
2. حالت اهم‌سنج (Ohmmeter Mode)
- مولتی‌متر را روی حالت مقاومت (Ω) قرار دهید.
- در بایاس مستقیم: مقاومت پایین (چند صد تا چند کیلو اهم) → دیود سالم
- در بایاس معکوس: مقاومت بالا یا OL → دیود سالم
🔚 نتیجه:
- مقاومت بالا در هر دو جهت → دیود سوخته
- مقاومت پایین در هر دو جهت → دیود اتصال کوتاه
📏 تست دیود با مولتی‌متر آنالوگ
مولتی‌مترهای آنالوگ حالت دیود ندارند، پس از حالت مقاومت استفاده می‌کنیم:
- تنظیم روی مقاومت پایین
- پراب مثبت به آند، پراب منفی به کاتد → مقاومت پایین → دیود سالم
- جای پراب‌ها را عوض کنید و رنج مقاومت را بالا ببرید → مقاومت زیاد یا OL → دیود سالم
🔚 نتیجه:
- اگر هیچ‌کدام از حالت‌ها مقدار درست نشان ندهند → دیود خراب است
⚠️ توجه: دیودهای LED و زنر نیاز به روش‌های تست خاص دارند.
🔧 تست ترانزیستور با مولتی‌متر دیجیتال
تست ترانزیستور NPN
- مولتی‌متر را روی حالت دیود قرار دهید.
- پراب قرمز به بیس، پراب مشکی به امیتر → افت ولتاژ بین 0.45V تا 0.9V
- پراب مشکی به کلکتور → همان مقدار افت ولتاژ
- جای پراب‌ها را عوض کنید (بایاس معکوس) → باید OL یا مدار باز باشد
🔚 نتیجه:
- افت ولتاژ در بایاس معکوس → ترانزیستور خراب است
تست ترانزیستور PNP
- ترانزیستور را از مدار جدا کنید.
- پراب مشکی به بیس، پراب قرمز به امیتر → OL یا مدار باز
- پراب قرمز به کلکتور → باز هم OL
- حالا پراب قرمز به بیس، پراب مشکی به امیتر → افت ولتاژ بین 0.45V تا 0.9V
- پراب مشکی به کلکتور → همان مقدار افت ولتاژ
- تست بین کلکتور و امیتر در هر دو حالت → باید OL باشد
🔚 نتیجه:
- اگر مقاومت کم یا پیوستگی دیده شود → ترانزیستور اتصال کوتاه شده است